Over rouw en Corona
Iedereen is geraakt door corona. Misschien is de ziekte voor jou zelfs heel dichtbij gekomen, doordat jijzelf of iemand in je omgeving ziek is geworden, of zelfs overleden. Maar de maatregelen zorgden ervoor dat niemand kon ontsnappen aan de gevolgen van de coronapandemie. De impact van de maatregelen is groot en heeft een enorme, wellicht ontwrichtende gevolgen voor de manier waarop we samenleven. Waar was jij de afgelopen tijd en waar sta je nu? Misschien heb je het gevoel in een vacuüm te hebben gezeten, misschien voelde je je erg alleen, misschien heb je het idee jezelf (nog verder) te zijn kwijtgeraakt. Wanneer je in rouw bent, is of was de coronatijd mogelijk nog zwaarder voor je.
Crisis
Er wordt gesproken van een crisis. De crisis speelt zich af op mondiale schaal, op nationaal niveau, maar het raakt ook individuen. Financieel wellicht, maar zeker ook emotioneel.
Deze coronatijd wordt crisis genoemd en een rouwperiode is ook een crisistijd. Het is ook daarom dat bijna iedereen nu rouwgevoelens ervaart. We zijn met zijn allen onverwachts en onvoorbereid in een situatie terechtgekomen die onwezenlijk en bedreigend voelt. We hebben het gevoel de controle kwijt te zijn. Gevoelens van hulpeloosheid en machteloosheid steken de kop op.
Het land
van rouw kent geen routebeschrijving
Wanneer je iets of iemand verloren bent komt je terecht in een onbekend land.
Het land van rouw. Het land van rouw heeft geen routebeschrijving. Het
landschap komt je vreemd voor , is onherbergzaam is wellicht erg rauw, en het
is jouw taak om dit land beetje bij beetje te (ver)kennen. Je weer thuis te
voelen in een nieuwe wereld. Ook voor het doorkomen van de coronapandemie is
geen blauwdruk. Op alle niveaus wordt in het duister getast. Er zullen
waarschijnlijk mensen in je omgeving zijn die zich herkennen in jouw verhaal,
maar jij zal je eigen weg moeten vinden.
Wanneer
wordt alles weer normaal?
De kinderen van Maartje benoemen het regelmatig: “voordat er corono was toen…….
“ Voor hen lijkt dit al een nieuwe realiteit. Misschien herken je zelf ook wel
dat je je in de periode voor corona bijvoorbeeld je veilig voelde, dat je het
gevoel had van betekenis te zijn, dat je vertrouwen had in jezelf en anderen.
Je vertrouwen is geschonden. Wij hoorden ook regelmatigretraitedeelnemers
zeggen dat ze verlangden naar het moment dat alles weer normaal is. Ook nu hoor
je veel mensen zich afvragen wanneer alles weer normaal is. Maar het zal waarschijnlijk
nooit meer worden als vroeger. Onze samenleving heeft te maken met een verlies,
verlies van vertrouwen, misschien zelf het idee van maakbaarheid, het verlies
van controle. Dit zijn enorme issues in een mensenleven en ook in een
maatschappij. Jij verandert door verlies en de maatschappij net zo goed. We
staan in de rouw voor de taak om onszelf te (her)vinden. Dat maakt dat veel
mensen nu worstelen met zichzelf.
Transformatieproces
Enerzijds neem je afscheid van iets en anderzijds moet je je heroriënteren op
een nieuwe manier van leven. Het is essentieel om dit onder ogen te zien. Je
bevindt je in een transformatieproces en die vindt plaats door je te bewegen
tussen twee oriëntaties: de verliesgerichte en de herstelgerichte oriëntatie.
In de eerste oriëntatie zijn we vooral bezig met het verlies zelf en leven
zonder je dierbare of zonder je baan of zonder muziekconcerten. Je kan je de
tijd herinneren dat dat er nog wel was en foto’s kijken, samen met anderen
erover praten, verhalen vertellen, erover schrijven. De herstelgerichte kant
gaat over afleiding en weer bouwen aan een wereld waarin dat wat je verloren
bent er niet meer is. Het kan simpelweg het kijken van een film zijn, maar ook
het aangaan van nieuwe activiteiten of een nieuwe structuur aanbrengen in je
leven. Afleidende activiteiten zijn noodzakelijk om het emotionele brein tot
rust te brengen. Belangrijk is de beweging tussen verlies- en
herstelgeoriënteerde vorm van rouwen te blijven maken. Iedereen kiest hierin
zijn eigen manier en neemt zijn eigen tijd.
Veerkracht
Mensen mogen dan misschien geen controle hebben over gebeurtenissen waarmee ze geconfronteerd worden, ze kunnen wel bepalen hoe ze met deze gebeurtenissen omgaan. Veerkracht geeft aan hoe je je aanpast na een stressvolle gebeurtenis. Dit om er uiteindelijk goed uit te komen. Hoe veerkrachtiger je bent, hoe makkelijker je met een stressvolle situatie om kan gaan en je aanpast aan een nieuwe situatie. Op het moment dat je iets overkomt, ontdek je vaak pas hoe veerkrachtig je (op dat moment) bent. Mensen die al in rouw waren toen de coronacrisis begon, zijn wellicht helemaal niet veerkrachtig. Het kan ook zijn dat je juist verbaasd bent over je eigen veerkracht. Hoe het ook is voor jou, besef dat jouw reactie hierop geen vaststaand gegeven is en dat je je veerkracht positief kunt beïnvloeden. Een van de manieren om dit te doen is je bewust te worden wie jij bent nadat het coronavirus weer verdwenen is. Bedenken en invoelen hoe je je wilt verhouden tot bijvoorbeeld je naasten of je werk, kan je helpen al een stapje in die richting te doen.
Tips die je door deze moeilijke tijd heen helpen
- Wees je ervan bewust dat ook dit voorbij gaat: er komt weer een andere tijd. Deze gedachte kan je helpen, om wat er nu gebeurt, beter aan te kunnen.
- Als het lukt zorg dan voor zowel een goede lichamelijke als psychologische conditie. Gezond eten, voldoende beweging en goed slapen, helpt je beter bestand te zijn tegen stress.
- Zorg dat je je bewust bent van de beweging tussen verlies- en herstelgericht rouwen en maak die beweging ook. Jij blijft dan ook letterlijk in beweging en dit maakt je veerkrachtiger.
- Kijk of het je lukt je gevoelens er te laten zijn. Onderdruk ze niet en laat ze je niet overnemen. Jij bent er en je gevoel is er.
- Cultiveer dankbaarheid. ‘Bad is stronger than good’, evolutionair gezien, is ons brein primair ingesteld op gevaar. In principe een goede zaak, maar niet altijd functioneel: je aandacht altijd richten op negatieve gedachten en gevoelens brengt je niet verder. Wij mensen zijn in staat onze aandacht te verleggen. Dankbaarheid ervaren is hierin een zeer effectief middel. Herinner jezelf aan het einde van de dag waar je blij over bent, wat er goed ging, welke vriendelijkheid je hebt ontvangen, etc. Ook dit maakt je veerkrachtiger.