Wanneer wordt alles weer normaal?

Gepubliceerd op by admin

Over rouw en Corona

Iedereen is geraakt door corona. Misschien is de ziekte voor jou zelfs heel dichtbij gekomen, doordat jijzelf of iemand in je omgeving ziek is geworden, of zelfs overleden. Maar de maatregelen zorgden ervoor dat niemand kon ontsnappen aan de gevolgen van de coronapandemie. De impact van de maatregelen is groot en heeft een enorme, wellicht ontwrichtende gevolgen voor de manier waarop we samenleven. Waar was jij de afgelopen tijd en waar sta je nu? Misschien heb je het gevoel in een vacuüm te hebben gezeten, misschien voelde je je erg alleen, misschien heb je het idee jezelf (nog verder) te zijn kwijtgeraakt. Wanneer je in rouw bent, is of was de coronatijd mogelijk nog zwaarder voor je.

Crisis
Er wordt gesproken van een crisis. De crisis speelt zich af op mondiale schaal, op nationaal niveau, maar het raakt ook individuen. Financieel wellicht, maar zeker ook emotioneel.
Deze coronatijd wordt crisis genoemd en een rouwperiode is ook een crisistijd. Het is ook daarom dat bijna iedereen nu rouwgevoelens ervaart. We zijn met zijn allen onverwachts en onvoorbereid in een situatie terechtgekomen die onwezenlijk en bedreigend voelt. We hebben het gevoel de controle kwijt te zijn. Gevoelens van hulpeloosheid en machteloosheid steken de kop op.

Het land van rouw kent geen routebeschrijving
Wanneer je iets of iemand verloren bent komt je terecht in een onbekend land. Het land van rouw. Het land van rouw heeft geen routebeschrijving. Het landschap komt je vreemd voor , is onherbergzaam is wellicht erg rauw, en het is jouw taak om dit land beetje bij beetje te (ver)kennen. Je weer thuis te voelen in een nieuwe wereld. Ook voor het doorkomen van de coronapandemie is geen blauwdruk. Op alle niveaus wordt in het duister getast. Er zullen waarschijnlijk mensen in je omgeving zijn die zich herkennen in jouw verhaal, maar jij zal je eigen weg moeten vinden.

Wanneer wordt alles weer normaal?
De kinderen van Maartje benoemen het regelmatig: “voordat er corono was toen……. “ Voor hen lijkt dit al een nieuwe realiteit. Misschien herken je zelf ook wel dat je je in de periode voor corona bijvoorbeeld je veilig voelde, dat je het gevoel had van betekenis te zijn, dat je vertrouwen had in jezelf en anderen. Je vertrouwen is geschonden. Wij hoorden ook regelmatigretraitedeelnemers zeggen dat ze verlangden naar het moment dat alles weer normaal is. Ook nu hoor je veel mensen zich afvragen wanneer alles weer normaal is. Maar het zal waarschijnlijk nooit meer worden als vroeger. Onze samenleving heeft te maken met een verlies, verlies van vertrouwen, misschien zelf het idee van maakbaarheid, het verlies van controle. Dit zijn enorme issues in een mensenleven en ook in een maatschappij. Jij verandert door verlies en de maatschappij net zo goed. We staan in de rouw voor de taak om onszelf te (her)vinden. Dat maakt dat veel mensen nu worstelen met zichzelf.

Transformatieproces
Enerzijds neem je afscheid van iets en anderzijds moet je je heroriënteren op een nieuwe manier van leven. Het is essentieel om dit onder ogen te zien. Je bevindt je in een transformatieproces en die vindt plaats door je te bewegen tussen twee oriëntaties: de verliesgerichte en de herstelgerichte oriëntatie. In de eerste oriëntatie zijn we vooral bezig met het verlies zelf en leven zonder je dierbare of zonder je baan of zonder muziekconcerten. Je kan je de tijd herinneren dat dat er nog wel was en foto’s kijken, samen met anderen erover praten, verhalen vertellen, erover schrijven. De herstelgerichte kant gaat over afleiding en weer bouwen aan een wereld waarin dat wat je verloren bent er niet meer is. Het kan simpelweg het kijken van een film zijn, maar ook het aangaan van nieuwe activiteiten of een nieuwe structuur aanbrengen in je leven. Afleidende activiteiten zijn noodzakelijk om het emotionele brein tot rust te brengen. Belangrijk is de beweging tussen verlies- en herstelgeoriënteerde vorm van rouwen te blijven maken. Iedereen kiest hierin zijn eigen manier en neemt zijn eigen tijd.

Veerkracht
Mensen mogen dan misschien geen controle hebben over gebeurtenissen waarmee ze geconfronteerd worden, ze kunnen wel bepalen hoe ze met deze gebeurtenissen omgaan. Veerkracht geeft aan hoe je je aanpast na een stressvolle gebeurtenis. Dit om er uiteindelijk goed uit te komen. Hoe veerkrachtiger je bent, hoe makkelijker je met een stressvolle situatie om kan gaan en je aanpast aan een nieuwe situatie. Op het moment dat je iets overkomt, ontdek je vaak pas hoe veerkrachtig je (op dat moment) bent. Mensen die al in rouw waren toen de coronacrisis begon, zijn wellicht helemaal niet veerkrachtig. Het kan ook zijn dat je juist verbaasd bent over je eigen veerkracht. Hoe het ook is voor jou, besef dat jouw reactie hierop geen vaststaand gegeven is en dat je je veerkracht positief kunt beïnvloeden. Een van de manieren om dit te doen is je  bewust te worden wie jij bent nadat het coronavirus weer verdwenen is. Bedenken en invoelen hoe je je wilt verhouden tot bijvoorbeeld je naasten of je werk, kan je helpen al een stapje in die richting te doen.

Tips die je door deze moeilijke tijd heen helpen

  • Wees je ervan bewust dat ook dit voorbij gaat: er komt weer een andere tijd. Deze gedachte kan je helpen, om wat er nu gebeurt, beter aan te kunnen.
  • Als het lukt zorg dan voor zowel een goede lichamelijke als psychologische conditie. Gezond eten, voldoende beweging en goed slapen, helpt je beter bestand te zijn tegen stress.
  • Zorg dat je je bewust bent van de beweging tussen verlies- en herstelgericht rouwen en maak die beweging ook. Jij blijft dan ook letterlijk in beweging en dit maakt je veerkrachtiger.
  • Kijk of het je lukt je gevoelens er te laten zijn. Onderdruk ze niet en laat ze je niet overnemen. Jij bent er en je gevoel is er.
  • Cultiveer dankbaarheid. ‘Bad is stronger than good’, evolutionair gezien, is ons brein primair ingesteld op gevaar. In principe een goede zaak, maar niet altijd functioneel: je aandacht altijd richten op negatieve gedachten en gevoelens brengt je niet verder. Wij mensen zijn in staat onze aandacht te verleggen. Dankbaarheid ervaren is hierin een zeer effectief middel. Herinner jezelf aan het einde van de dag waar je blij over bent, wat er goed ging, welke vriendelijkheid je hebt ontvangen, etc. Ook dit maakt je veerkrachtiger.

De meerwaarde van een vijfdaagse rouwretraite

Gepubliceerd op by admin

Het was een mooie winterdag, volop zon en de temperatuur net onder het vriespunt. Wij zitten binnen in de comfortabele warmte van Hoeve Wetermans in Olst. We hebben net van het avondeten genoten en zijn toegekomen aan het voorbereiden van de dag van morgen. Beneden zijn onze deelnemers nog met elkaar aan het napraten over de dag. Er wordt hard gelachen. Wij, Els en Maartje, kijken elkaar aan. We denken allebei hetzelfde: wat een bijzondere groep, wat een bijzondere dag. Er is weer zoveel gebeurd. En mogelijk gaat er nog veel gebeuren, dit was dag twee van onze vijfdaagse rouwretraite. Vijf dagen in rouwretraite, meestal is het precies lang genoeg. In deze blog vertellen we wat de meerwaarde is van vijf dagen in een groep met je proces bezig te zijn.

Kwetsbaarheid brengt verbinding
De hierboven geschetste situatie is niet zeldzaam. We werken in een kleine intieme groep van maximaal vijf deelnemers. Dit is uniek in ‘retraiteland’. Er is daardoor niet alleen heel veel individuele aandacht, maar dit maakt ook dat er binnen de groep meestal in korte tijd een band ontstaat. Je ziet in een korte tijd zoveel van elkaar, maskers gaan snel af en oordelen vallen daardoor weg. Dat maakt de weg vrij voor werkelijk contact. Iets dat heel bijzonder is in een vijfdaagse rouwretraite, want waar maak je dat mee? Na twee dagen kan het voelen alsof je elkaar heel lang kent. Dat iedereen zich kwetsbaar opstelt, maakt ook dat jij je veilig voelt. Je kan zeggen wat gezegd wil worden, op een manier die past, de groep vormt een bedding daarvoor.

Verbinding met je lichaam maken vraagt tijd en ruimte
Een belangrijk onderdeel in de retraite is het werken met het lichaam. Voor veel deelnemers betekent dat het vergroten van het lichaamsbewustzijn. Je lichaam geeft allerlei signalen af. Soms zijn de signalen sterk, als je bijvoorbeeld stijve schouders hebt of veel last van buikpijn. Maar het lichaam geeft ook hele subtiele signalen af, zoals een licht drukkend gevoel op je borst als je over je werk vertelt. Alles wat je meemaakt, en zelfs elke gedachte die je hebt, heeft een effect op je lijf. In een retraite gaan we heel bewust kijken naar de signalen die jouw lichaam afgeeft. Als je het niet gewend bent, is het fijn dat we hier wat meer tijd voor hebben. In een periode van rouw kan je lichaam een wegwijzer zijn. In een retraite ervaar je dat ‘aan den lijve’. We helpen je de taal van je eigen lichaam te verstaan, en dat is een rijke aanvulling op de taal van je hoofd.

Weg van het alledaagse
Echt helemaal weg zijn uit je dagelijkse leven, maakt dat je makkelijker stappen kan zetten in je rouwproces. Je kunt met net iets meer afstand naar jezelf, en het leven waar je inzit kijken. Er is geen afleiding meer, waardoor je ook niet meer kunt vluchten voor wat gezien wil worden. Als je bijvoorbeeld uurtje bij een psycholoog zit en daarna weer op de fiets naar de school van je kinderen racet, dan verdwijnt wat je daar ontdekt hebt, weer snel naar de achtergrond. In een retraite van enkele dagen blijf je erbij. Door erkenning te geven aan wat er is, kun je een beweging maken.

Meer diepgang in vijf dagen
Dat brengt ons ook bij het volgende punt. Door vijf dagen intensief met je rouw bezig te zijn, kun je meer diepgang bereiken. Je hoeft je niet telkens te herpakken, het is meer als een ‘flow’. Op dag één scheppen we ruimte en zakken we wat in ons lijf, en op dag twee schijnt er licht op de thema’s waarmee je worstelt. Op de dagen die volgen, maak je daar verbinding mee of doorzie je wat er gebeurt bij jou. Doordat thema’s op een diep niveau (lichamelijk) worden aangeraakt, ontstaat verlichting. Niet zelden wordt er daardoor ook vreselijk gelachen op een rouwretraite. Maar ook zien wij mensen letterlijk verzachten in de retraite. Harde trekken in het gezicht, worden mild. Het vechten is opgehouden en heeft plaats gemaakt voor omarmen.

Werkelijk dingen anders gaan doen
In vijf dagen tijd heb je vaak heel helder gezien en gevoeld, waar de schoen wringt. Ook heb je al wat kunnen oefenen met een nieuwe manier van omgaan met je emoties. Dit maakt dingen anders gaan doen makkelijker. In de retraite is er altijd aandacht voor hoe het zal gaan als je weer thuis bent. We komen er in een nagesprek op terug. Vaak voeren deelnemers na afloop ook hele simpele dingen door. Ze hebben kennis gemaakt met de weldaad van stilte of rust en zorgen voor deze momenten in het dagelijks leven. Niet zelden gaan mensen door met een vorm van lichaamsgerichte therapie, omdat de helende werking ervan helder is geworden.

Echt verwend worden
Tenslotte vinden zowel wij als onze kokkinnen het heel erg leuk om mensen te verwennen. Een lekkere lunch bij een workshop is leuk, maar een midweek lang verwend worden, geeft echt een ander gevoel. Het is gewoonweg ontspannend dat je even helemaal niet hoeft na te denken over het eten of vlug naar Albert Heijn moet voor een ovenpizza. Tijdens de retraites wordt in alle fysieke behoeften ruimschoots voorzien. Daarnaast is ‘aanraking’ niet zelden een thema voor deelnemers aan de rouwretraite. De massages in onze retraites zorgen voor een diepe ontspanning en brengen je weer in contact met een gevoel van geborgenheid in jezelf.  

Kerstmis, neem ruimte voor rouw

Gepubliceerd op by admin

Kerstmis is een tijd die geassocieerd wordt met warmte, gezelligheid en familie, maar niet voor iedereen is het een fijne tijd. “Van mij mogen ze december overslaan!” Voor Els Spil en Maartje Hazebroek is dit een veelgehoorde uitspraak in deze tijd van het jaar. Els en Maartje organiseren retraites voor mensen in rouw. Els vertelt: “December is een hele moeilijke maand voor mensen die een dierbare zijn verloren. In de tijd van familiefeesten wordt de leegte die het verlies met zich meebrengt, extra voelbaar. Veel nabestaanden willen de confrontatie niet aan en zouden het liefst diep wegkruipen in een donker holletje, een winterslaap doen bijvoorbeeld, en bij de eerste lentestralen pas weer tevoorschijn komen.”
“Wat doen we dit jaar met Eline?” zo gaat het volgens één van de retraitedeelnemers in haar familie- en vriendenkring. Eline voelt zich helemaal niet comfortabel met kerstmis: “ik ben de enige zonder partner en iedereen die aan tafel zit mist hem ook. Dat ik er wel zit, maakt zijn afwezigheid alleen maar meer voelbaar, maar het moet toch gezellig zijn. Vreselijk.” Eline (54) verloor 2,5 jaar geleden haar man na een ziekteperiode van vier maanden. “Dit jaar ga ik naar Maleisië, lekker in de zon zitten en doen alsof kerstmis niet bestaat.”

Tips om de kerstdagen door te komen
Volgens Maartje is het weggaan met kerstmis een manier om met deze periode om te gaan. Waarom zou je jezelf onnodig kwellen? Wat je ook kunt doen is met mensen die hem of haar ook missen, afspreken dat je rondom het verlies van jullie dierbare juist iets organiseert. Een moment van aandacht, waarop je stilstaat bij degene die er niet meer is en wat hij betekent heeft voor alle aanwezigen. Op deze manier heeft hij of zij toch een plaats tijdens de kerst, dit is vaak veel fijner dan het kunstmatig proberen gezellig te houden. Je kan hierbij denken aan een ritueel, of een spel maken waarbij je samen kan praten over de overledene, ook kun je allemaal een brief schrijven aan hem en deze met het kersdiner aan elkaar voorlezen.” Belangrijk is dat je de gevoelens die bij het verlies horen niet weg probeert te duwen, alleen maar omdat het kerstmis is. Dan kan het uiteindelijk alleen maar pijnlijker worden. Deel je gevoelens met de mensen om je heen. Je gevoelens zijn er nu eenmaal en luister naar jezelf hierin. Geef jezelf te allen tijde de vrijheid om niet te gaan naar een kerst-etentje of weg te kunnen gaan wanneer jij dat wilt, en breng je gastvrouw of -man hiervan op de hoogte. Meestal is er dan alle begrip. Je voelt je dan minder vervelend als dat moment komt. Jij bent de enige die kan voelen wat goed voor jou is. Neem je gevoelens serieus, hoe lang het ook geleden is, en zorg goed voor jezelf.

Focusing, de bloem op de rouwretraites

Gepubliceerd op by admin

In de lente van 2015 ontkiemde er een klein zaadje: een idee dat tot op dat moment enkel in onze hoofden leefde, mocht gaan groeien. Het concept Rouwretraites Ruimte voor Jou werd leven in geblazen. In de vijfdaagse rouwretraites die wij, Els Spil en Maartje Hazebroek sedertdien organiseren, willen we die levensenergie voelbaar maken in alles wat we doen. Welke zaadjes mogen bij jou gaan groeien? De retraitedeelnemers zijn mensen die een dierbare zijn verloren door overlijden. Het (weer) verbinding maken met levensenergie is essentieel. In een retraite geven wij deelnemers de ruimte en de aandacht om werkelijk te luisteren naar datgene in het lichaam dat geleefd wil worden. Inmiddels hebben we een grote variëteit aan werkvormen, die we aanpassen aan de behoeften van een groep. Daarmee is het kiemplantje uitgegroeid tot een volwaardige en sterke plant. Omdat wij onszelf willen blijven ontwikkelen, deden we een cursus focusing bij Aaffien. Achteraf bleek dat uit de volwassen plant ook nog een mooie bloem kon groeien. De technieken en het gedachtengoed van focusing gaven de retraites echt iets extra’s. Maartje sprak daarover met Aaffien.

Rouwretraites Ruimte voor Jou
Maartje: Een retraite is een periode waarin je je als het ware terugtrekt uit je dagelijks leven en bewust bezig gaat met je leven en / of bepaalde thema’s of vraagstukken daarbinnen. In een retraite verleg je je focus naar je innerlijke leven. Bij een rouwretraite hangt de beweging naar binnen samen met alle gevoelens van rouw die in jou geleefd willen worden.

Aaffien: Dat is mooi gezegd: “Alle gevoelens van rouw die in jou geleefd willen worden”. Rouwen gaat niet volgens een vast stramien en met een vaste inhoud. Rouwen is een individueel proces, waarvan niemand weet welke gevoelens van rouw geleefd willen worden. Ruimte maken voor wat gevoeld wil worden, dat schept ruimte. Je, als begeleider,  laten leiden door het innerlijk proces van de cliënt, dat is de kunst en een uitdaging bij het begeleiden van rouwprocessen.

Maartje: Dat klopt en niet zelden lopen mensen vast in hun rouwproces. In de retraite geven wij deelnemers de mogelijkheid om te kijken wat er precies gebeurt. Dit kijken naar jezelf en wat er binnenin je gebeurt, begint bij aandacht, een welkom heten en ruimte bieden aan alles wat er is. Wat ligt er bovenop? Wat zit daaronder? Wij hebben een programma ontwikkeld met allerlei verschillende werkvormen, die het kijken met aandacht en het voelen in het lichaam ondersteunen. Het is mooi als iemand ervaart dat hij / zij niet weg hoeft te lopen voor het gevoel, of leert dat hij niet het gevoel ís, maar erbij kan blijven. Door aandachtig te kijken naar ‘wat is’ en dit ook te voelen in het lijf, ontstaan vaak vanzelf inzichten en antwoorden en zo kunnen de deelnemers weer een stap(je) zetten in hun proces.

Aaffien: Ervaren dat je niet weg hoeft te lopen voor je gevoel, maar handvatten hebben om je te verhouden tot je gevoel, dat maakt het rouwproces een stuk dragelijker. Het brengt bovendien de ervaring dat je niet volledig samenvalt met je gevoelens van rouw. Jij bent er én er zijn deze gevoelens van rouw. En inderdaad, als je daar ruimte voor maakt komt de volgende stap vanzelf. Dat komt omdat het lichaam op een ingewikkelde manier weet heeft van de beste manier van leven, ook in moeilijke omstandigheden.

Door aandachtig te kijken
naar ‘wat is’
ontstaan vaak vanzelf
antwoorden

Focusing in tijden van rouw
Maartje: Gevoelens van rouw vragen om een zachte aanpak. Ze vragen om aandacht en erkenning. Soms hebben mensen onbewust veel beschermingslagen opgebouwd om de pijn, die een overlijden heeft veroorzaakt, niet te voelen. Rechtstreeks bewegen naar die pijn werkt vaak averechts, mensen kunnen schrikken van het immense gevoel, er kan zelfs hertraumatisering optreden. Focusing is een bijzonder vriendelijke en uiterst krachtige methode om in contact te komen met ontstane blokkades en de spanningen die dat teweeg brengt, alsook met de oorspronkelijke wil tot leven. Een focusing sessie kan in korte tijd heel duidelijk maken wat er gebeurt, door te voelen wat er in het lichaam gebeurt of door beelden die ontstaan. Dit alles met enorm veel respect voor de opgeworpen blokkades in jezelf. De beschermingsmechanismen zijn er niet voor niets. Je mag ze erkennen, daar draait het om. Door dat te doen ontstaat er ruimte. Ruimte om ook al het andere dat er is te voelen, zoals bijvoorbeeld licht, leven, dankbaarheid, vreugde.

Aaffien: Mooi dat je  niet het woord weerstand gebruikt, maar het veel betere en veelzeggender woord beschermingsmechanismen. Niet willen voelen is geen kwestie van onwil maar een patroon dat ontstaan is toen het heel belangrijk was om niet te voelen, misschien wel van levensbelang. Erkenning voor zo’n patroon van niet willen is belangrijk – als je ‘ze daar vanbinnen’ laat weten dat je ziet en beseft welk belangrijk werk er verzet is, merk je dat er iets gebeurt; er komt langzaam verandering, ruimte om te voelen wat gevoeld wil worden. En ja, dan komt er ook weer ruimte voor de levenswil.

Erkenning geven aan
je beschermingsmechanismen
schept ruimte

Focusing in de rouwretraites
Maartje: Inderdaad zijn de beschermingsmechanismen vaak al heel oude mechanismen, die terugvoeren naar andere tijden, niet zelden de tijd dat we kind waren. Focussen vergemakkelijkt de beweging hiernaar toe. Het toepassen van focusing technieken verbreedde de werkvormen in de retraite en maakte het ervaren in het lichaam voor sommige deelnemers ook eenvoudiger. Het voelen in het lijf is essentieel in de retraites, focusing biedt meer praktische handvatten om de aandacht te houden bij wat er vanbinnen gebeurt. Focusing start precies daar waar de deelnemer is in zijn proces en dat past bij hoe onze retraites zijn ingericht. Sinds de focusing cursus gebruiken we de zinnen: “We hoeven nergens naar toe. We hoeven geen resultaat te bereiken of iets op te lossen. We kijken alleen maar naar wat er is.” Dit geeft zo enorm veel rust in de retraite. Niet alleen voor de deelnemers, maar zeker ook voor onszelf. Wij zijn dankbaar voor wat we hebben mogen leren bij jou, Aaffien. Deze methodiek is voor ons de kers op de taart, of eigenlijk de bloem aan de plant 😊.

Aaffien: Ik ben heel blij dat  Focusing een weg heeft gevonden in jullie  benadering. Hoe Focusing woorden heeft gegeven aan veel van wat jullie al deden en hoe het jullie inzicht en werkvormen heeft verbreed. Focusing brengt naast gevoelens van verdriet, boosheid en schuld ook energie voor de nieuwe levenssituatie. Het organisme weet zelf hoe het verder kan. In iedere pijn zit ook nieuwe levensenergie, hoe gek dat soms ook lijkt. Als er geen ruimte is voor gevoelens en emoties dan stolt ook de levensenergie. Het is daarom belangrijk dat het moeilijke er mag zijn, dat het woorden vindt, het geuit wordt, ontvangen, begrepen en doorvoeld, op een vriendelijke manier zonder er in te verdrinken of mee samen te vallen. Én dat dit gebeurt in het eigen tempo, op een eigen manier en in eigen woorden. Als dat gebeurt, ja dan kan ook de nieuwe levensenergie zich vormen.

////

Rouwretraites Ruimte voor Jou
Els Spil en Maartje Hazebroek bieden mensen die een dierbare verloren zijn, de gelegenheid om uit de hectiek van het dagelijks leven te stappen en alle ruimte te geven aan hun rouw. In vijfdaagse retraites krijgt datgene aandacht, wat aandacht behoeft, zodat mensen weer verder kunnen in hun leven. Els en Maartje werken vanuit de overtuiging dat het lichaam vaak meer weet dan we denken. In de retraites helpen ze mensen om weer de regie te krijgen over hun eigen leven in een periode van rouw. Voor meer informatie en data: kijk op www.rouwretraitesruimtevoorjou.nl, www.facebook.com/RouwretraitesRuimteVoorJou/  of mail naar info@rouwretraitesruimtevoorjou.nl.

Focuscentrum Aaffien de Vries
Focusing is een bijzonder vriendelijke en uiterst krachtige methode om in contact te komen met ontstane blokkades én met de oorspronkelijke wil tot leven. Leven betekent bewegen, groeien. Er is een innerlijke drang, een wil tot leven, life wants to live.  Soms stokt er iets in het proces, de energie zoekt dan een andere uitweg. Er ontstaan problemen of je hebt het gevoel dat het beter moet kunnen. Dat gevoel klopt! Focusing leidt naar die betere weg. Aaffien de Vries verzorgt cursussen, opleidingen en supervisie voor Professionals in Zorg en Welzijn en geeft individuele begeleiding en cursussen aan Particulieren. Meer informatie:  www.focuscentrumadv.nl email: aaffien.de.vries@gmail.com

Rouwen en op vakantie gaan – Hoe doe je dat?

Gepubliceerd op by admin

De eerste zomervakanties zijn geboekt. Jij hebt misschien ook zin er even helemaal tussen uit te zijn, weg uit je eigen omgeving. Tegelijkertijd weet je dat waar je ook naar toe gaat, de rouw en het verdriet met je mee zullen gaan. Hoe ga je daar mee om?

Rouw en vakantie

Ook al is het nog koud, het zonnetje laat zich gelukkig al zien. Een vakantie boeken is een fijne manier om de zon nog meer naar je toe te halen. Het uitkijken naar een vakantie blijkt een hele fijne uitwerking op ons welzijn te hebben, dus nu boeken heeft een extra pluspunt. Maar wat doe je als je in rouw bent? Als je niet weet of je wel weg wilt gaan, of als je wel graag ertussenuit wilt, maar beseft dat je rouw met je meeneemt? Met je hoofd kan je beredeneren dat het wel eens goed voor je kan zijn, maar in je lijf voel je een enorm verzet.

‘Ze kon het beeld van wat ze had bedacht: zon, strand, genieten…  niet goed samen brengen met wat ze voelde in haar lijf: verdriet, eenzaamheid.’

Anna heeft dit ‘aan den lijve’ ervaren. Anna (54): “Mijn man overleed heel plotseling in oktober 2017, vorig jaar was de eerste zomer zonder hem. Wij gingen altijd samen op vakantie waarbij we altijd de zon opzochten.”

Even weg van alle pijn

Nu wist ze met zichzelf geen raad. Het was een zware, moeilijke en verwarrende tijd. Ze wilde weg, ze wilde even van alle pijn en verdriet af zijn en boekte van daaruit een zonvakantie naar een kustplaats in Spanje. Het ging eigenlijk in een opwelling. Zo’n moment waarop ze dacht: “ik moet dit toch gewoon kunnen; niet zeuren, doen!”

Maar tijdens de voorbereidingen voelde ze het al: er klopt iets niet. Ze kon het beeld van wat ze had bedacht: zon, strand, genieten…  niet goed samen brengen met wat ze voelde in haar lijf: verdriet, eenzaamheid. Er ontstond steeds meer spanning in plaats van minder. Eigenlijk waren er hele andere behoeftes die via haar lichaam schreeuwden om aandacht: erkenning van haar verlies en haar verdriet, gehoord worden, gevoeld worden, troost ontvangen.

Ziek

Een dag voordat Anna in het vliegtuig zou stappen werd ze ziek en moest ze de reis annuleren.  Uiteindelijk is ze de zomer thuisgebleven en heeft ze het ‘klein’ gehouden. Ze deed op dagen dat ze zich goed voelde een uitstapje met een vriendin. Voor haar was dit een goede beslissing. Ze bleef zo dichter bij zichzelf.

Moeizame relatie

Voor Trudy (58) was het een heel ander verhaal. Zij had een lange, moeizame relatie achter de rug. Haar partner was een vrij dominant persoon geweest en bepaalde altijd waar de vakantie naar toe ging. Hij overleed in 2016. Trudy heeft aandacht gegeven aan haar verlies, en ook aan de moeilijke kant van haar relatie.

‘Achteraf gezien waren het niet alleen stappen door de natuur, maar heb ik ook stappen gezet in mijn rouwproces.’

In 2018 nam ze een besluit: ik ga op vakantie! Het was een eerlijke stem, die sprak vanuit haar hart. Trudy had er echt zin in. Ze hield van lange wandelingen maken in de natuur en boekte een wandelvakantie. Dit was iets dat ze altijd al had willen doen, maar haar partner hield niet van wandelen. En daar had ze zich al die jaren bij neergelegd. Nu kon ze kiezen voor wat zij zelf graag wilde.

Ze had deze vakantie niet alleen ‘bedacht’ maar met heel haar lijf voelde dit goed.  Drie weken is Trudy op pad geweest. Het was af en toe zwaar, omdat tijdens het wandelen soms ook het verdriet erg voelbaar was. “Ik voelde me sterk en kon die verdrietige momenten aan. Achteraf gezien waren het niet alleen stappen door de natuur, maar heb ik ook stappen gezet in mijn rouwproces,” het was een bijzondere en onvergetelijke ervaring voor haar.

Zorg goed voor jezelf

Belangrijk is dat je in een periode van rouw goed voor jezelf zorgt, en ook voor alle gevoelens die je met je meedraagt. Stel jezelf de vraag waar je behoefte aan hebt. Wat zou je jezelf gunnen in de zomerperiode en kan je dat voor jezelf organiseren? We hebben wat tips voor je verzameld:

  • Als de stap om naar het buitenland te gaan te groot is, kan je je eerste vakantie zonder partner ook in Nederland beginnen.  Misschien is een een-oudercamping een goed idee: waar je kinderen het ook naar hun zin hebben en jij niet geconfronteerd wordt met alle happy gezinnen met twee ouders. Dat kan altijd een volgend jaar weer.
  • Voel goed bij jezelf wat jouw behoefte is en sta jezelf toe daar naar te luisteren. Als je in een turbulente rouwperiode zit ‘verplicht’ jezelf niet op vakantie te gaan. Thuisblijven en genieten van kleine uitstapjes kan een gevoel van rust en veiligheid geven.
  • Overweeg eens of het fijner voor je is om in het voor- of naseizoen op vakantie te gaan. Het is dan een stuk rustiger overal.
  • Wil je niet alleen (met je kinderen)? Boek een groepsreis. In groepsreizen is voor elk wat wils. Reizen die draaien om natuur, cultuur, christelijke of spirituele groepreizen.
  • Wat ook een mogelijkheid is, is een rouwretraite: Verschillende keren per jaar vinden meerdaagse retraites plaats, zowel in Nederland als in Frankrijk, waarbij je zowel kunt ontspannen als aan de slag kunt met je verdriet. Doordat je samen met lotgenoten bent, hoef je minder uit te leggen als je je gemis extra sterk ervaart.
  • En onthoud goed; vakantie hoeft niet altijd alleen maar leuk te zijn. Op vakantie zonder je geliefde is moeilijk, en kan veel energie kosten. Wees lief voor jezelf!

Tekst: Maartje Hazebroek en Els Spil

Oud en Nieuw: knallen of kniezen?

Gepubliceerd op by admin

Als je in rouw bent, heb je dan een keuze?

Nog een paar dagen dan is het oud en nieuw. Voor velen iets om naar uit te zien, voor sommigen een verschrikking. Mensen in rouw kunnen erg tegen dit moment opzien. Misschien is dit wel het laatste jaar geweest waarin hun overleden dierbare er nog was. Of ze zijn gevoelsmatig weer een jaar verder verwijderd van de tijd dat hij/zij nog leefde. Ook is het een avond waarop iemand die overleden is extra gemist kan worden. Een volgend jaar met gemis dient zich aan. Dat kan erg confronterend zijn. Hoe ga je met jezelf en de mensen om je heen om op deze overgang van het oude naar het nieuwe jaar? Is het mogelijk om te kiezen tussen knallen of kniezen?

Er valt zeker iets te kiezen
“Natuurlijk is het niet mogelijk om een keuze te maken of je knallend Oud en Nieuw in gaat of dat je dat kniezend doet,” zeggen rouwdeskundigen Els Spil en Maartje Hazebroek, “je bent hoe je je dan voelt. Waar je wel voor kunt kiezen is voor jezelf. Jezelf, ongeacht de gevoelens die je hebt op dat moment. Ook kun je alvast nadenken hoe je oudejaarsavond inricht. Speciale aandacht hebben voor degene die er niet meer is, kan je veel brengen op een avond als deze. Een ritueel doen rondom het verlies is een manier om een bijzonder moment te creëren rondom het verlies van een dierbare.”

Kiezen voor jezelf
“De kerst hebben we gelukkig gehad.” Het is niet voor iedereen voor te stellen, maar mensen voor mensen in rouw is de decembermaand een zware periode. Ook oud- en nieuw kan erg beladen zijn. Als je in rouw bent, is het heel belangrijk dat je dicht bij jezelf blijft in deze periode. Je hoeft echt niet gezellig te doen deze avond. Omring je met mensen waarbij je gewoon kunt laten zien wat je voelt. Als afspraken hebt met mensen, geef dan aan dat je nooit weet hoe je je voelt die avond. Geef jezelf de mogelijkheid om niet te komen, of eerder weg te gaan als dat goed voor je voelt. Erkenning kunnen geven aan alles wat er is, brengt rust in lijf en leden.

Een ritueel doen
Waar je ook over na kunt denken: hoe wil je rondom oud- en nieuw aandacht geven aan degene die er niet meer is? Els: “Je kunt bijvoorbeeld een kaars branden en alle aanwezigen een stukje tekst laten voorlezen. De tekst kan bijvoorbeeld gaan over iets dat je nu graag nog zou willen vertellen aan degene die er niet meer is. Je kunt ook een moment van dankbaarheid inbrengen, waarin eenieder vertelt wat voor moois de overleden dierbare hen heeft gebracht. Maartje: “Een ander idee is dat je een wensballon in de lucht brengt, die je een boodschap voor je overleden dierbare meegeeft. Maar je kunt ook een wens voor jezelf de lucht in sturen. Wat gun je jezelf dit jaar, wat wens je jezelf om het verlies te kunnen dragen?” Wellicht kun je zelf ook een ritueel bedenken, er is veel over te vinden op internet. Een ritueel kan werken als een soort energetisch markering of keerpunt, het kan helend werken of troost en zachtheid brengen. Het kan je helpen rustiger het nieuwe jaar in te gaan.

Kiezen voor jezelf in een rouwretraite
Els Spil en Maartje Hazebroek organiseren sinds 2015 rouwretraites in Nederland en Frankrijk. Hierin is gedurende vijf dagen intensief aandacht voor jou en voor de gevoelens die in je leven. In een intieme groep ben je onder professionele begeleiding bezig met een innerlijke reis. De wereld mag even zonder jou doordraaien, in een rouwretraite is de rust en de ruimte voor jou. Voor meer informatie en data voor 2019: www.rouwretraitesruimtevoorjou.nl

Sta jij aan het roer?

Gepubliceerd op by admin

Over rouwen en het heft in eigen hand nemen

Als je een dierbare verliest, staat je leven op zijn kop. Een verlies kan je omverwerpen, verwarren en je kunt overspoeld worden door verdriet. Alles is anders dan het was en in de nieuwe weerbarstige wereld moet je zien te overleven. Een eerste periode na het overlijden van een dierbare wordt achteraf vaak beschreven als een roes. Daarna wordt vaak pijnlijk duidelijk hoe elders het leven doorgaat en jouw leven als nabestaande volkomen stil ligt. Bij de meeste rouwenden komt er na verloop van tijd een moment, waarop de vraag rijst ‘hoe verder?’. Want hoe moet je verder in een leven dat er totaal anders uitziet en waarin je misschien jezelf niet meer herkent? Om weer sturing en richting te krijgen in je leven, is het essentieel verantwoordelijkheid te nemen. Dit betekent ‘je rouw nemen’, het aangaan van de gevoelens die erbij horen en hierin aan het roer gaan staan. Hoe doe je dat als je wanhoopt en je verscheurd bent van verdriet?

Er ligt een ‘taak’ die we
niet zomaar terzijde
kunnen schuiven

 

Een van de allergrootste opgaven.
Omgaan met de dood van een geliefde is een van de allergrootste opgaven die mensen in het leven tegenkomen. Deze opgave behelst het verweven van het verlies in ons bestaan. Een opgave duidt op iets wat we te doen hebben, er wordt een beroep op ons gedaan. Er ligt een ‘taak’ die we niet zomaar terzijde kunnen schuiven. Maar “wat staat mij dan te doen?” Mensen in rouw willen graag een antwoord hierop. Soms is er zelfs een hunkering naar een volgende stap. Hoe verder?

 

‘Hoe verder?’ impliceert dat
er in jou een wil is
om verder te gaan

 

Verder gaan in een nieuwe wereld
In de rouwperiode komt er een moment waarop je je afvraagt hoe je nu verder moet. Die vraag – ‘hoe verder’ – impliceert dat er in jou een wil is om verder te gaan. Daarnaast zegt het ‘hoe’ dat je richting en sturing wenst. Richting en sturing vinden in een leven waarin niets meer is zoals het was, lijkt een enorme zoektocht. Een zoektocht naar antwoorden. En het lijkt misschien controversieel, maar om je in de richting van de antwoorden te bewegen, is het nodig het zoeken op te geven. Het is belangrijk dat je jezelf toestaat het niet te weten. Alleen dan kun je verbinding maken met dat wat er werkelijk is en misschien ontdekken wat je volgende stap mag zijn. Dit doe je in eerste instantie door aandacht te geven aan wat er nu in je leeft. Zonder oordeel voelen. Alle gedachten die er zijn, maar ook heftige gebeurtenissen hebben effect op je lichaam op dit moment, voel maar. Aandacht geven aan wat er van binnen leeft, heeft alles te maken met verantwoording nemen. Verantwoording nemen voor jezelf. Dit is de essentiële eerste stap om verder te gaan in de nieuwe wereld, om jouw leven opnieuw vorm te geven en antwoord te vinden op de vraag welke richting jij op mag gaan.

 

Sta jezelf toe

het niet te weten

 

Angst om weer overspoeld te raken
Wat wij veel zien bij mensen die bij ons een retraite doen, is de gedachte dat wanneer ze een bepaalde emotie toelaten (zoals verdriet of angst) dat ze er dan door overspoeld raken. Ook vinden rouwenden soms dat bepaalde emoties niet zijn toegestaan: “ik mag dit niet voelen”, “ik moet dankbaar zijn”.  Deze overtuigingen maken dat rouwenden bij de emoties weg blijven. Ze doen van alles, bewust of onbewust, om maar niet te hoeven voelen. Strategieën om niet te voelen zijn bijvoorbeeld: in de doe-modus gaan, piekeren, zorgen voor andere mensen maar ook verdovende middelen gebruiken (zoals drank, drugs, seks of eten) om gevoelens te dempen. Door voortdurend je emoties weg te stoppen, maak je het onmogelijk regie te krijgen over je rouwproces en over jezelf. Het voortdurend weggedrukt houden kost heel veel energie. Om dit in stand te houden, ontstaat dikwijls een soort verharding naar jezelf. Hierdoor kan het gebeuren dat je steeds minder goed in je vel komt te zitten, of dat er spanningen ontstaan in het lijf. Het lijkt in eerste instantie of je controle hebt over je emotionele leven, maar het is een schijncontrole. Je bereikt uiteindelijk een tegengesteld effect. En zo komen mensen soms bij ons terecht die zeggen: “ik ben uitgeput” of “ik voel niets meer”, “ik zit helemaal vast,” “wat moet ik doen?”

Zeg ‘ja’ tegen alle gevoelens
die bij rouw horen

 

Hoe zorg je ervoor dat je wel zelf sturing hebt?
Verantwoordelijkheid nemen in je rouwproces gaat over ‘je rouw nemen’. Dit betekent ‘ja’ zeggen tegen de gevoelens die hierbij horen. Wat deze gevoelens ook mogen zijn. Dit doe je vooral door bewust te zijn van wat er van binnen speelt. Vervolgens neem je hier verantwoordelijkheid voor, door wat er is ‘te omarmen’. Om dit te illustreren een voorbeeld uit de praktijk: je komt op de gang op je werk een zwangere collega tegen. Haar buikje begint te bollen en ze vertelt enthousiast over haar tweede echo. Ze houdt er geen rekening met dat jij je eerste kindje tijdens de geboorte bent verloren. Je vraagt je af of zij zich daar bewust van is en je voelt je maag samentrekken. De emotie versterkt en je zou zo in huilen uit kunnen barsten. Wat is jouw reactie? De reactie die hierop volgt, kan een boze reactie zijn. Wellicht uit je deze niet naar haar, maar houd je de boosheid voor jezelf. Er is boosheid, omdat je vind dat je collega geen aandacht heeft voor jouw situatie.
In het geval dat je haar iets kwalijk neemt, neem je geen verantwoordelijkheid voor je eigen pijn. Integendeel, je maakt die ander verantwoordelijk voor wat jij voelt. Maar de pijn is voelbaar in jouw lichaam, het is jouw pijn. Neem dus verantwoordelijkheid voor die pijn, dat wil zeggen: draag zorg voor die pijn. Dit doe je door voor jezelf een moment te nemen waarop je de pijn die opkwam (tijdens de interactie met die collega) helemaal toe te laten. Het kan zijn dat je daarna alsnog tegen die collega wilt vertellen wat haar uitgelatenheid met jou heeft gedaan. Maar vaak is het helemaal niet meer nodig. Als jij zelf in staat bent om erkenning te geven aan wat er in jou leeft, wordt de erkenning van anderen ineens veel minder belangrijk. Verantwoordelijkheid nemen voor je eigen rouw heeft dus onder andere te maken met jouw pijn niet op anderen projecteren. Bewust zijn van wat er in je leeft en erkenning geven daaraan is essentieel. Door telkens de verbinding met jezelf te zoeken en te vinden, zul je ook kennis maken met een nieuwe bron van wijsheid. Het vinden van sturing en richting zal vanzelf gaan, omdat je in verbinding staat met jezelf.

 

8 tips om verantwoording te nemen in je rouwproces
Verantwoording nemen in je rouwproces gaat in eerste instantie over het toelaten van de gevoelens die horen bij rouw. Er zijn nog meer tips die je helpen om zelf weer regie te krijgen in je rouwproces en je leven:
– Probeer je bewust te zijn van wat er in je leeft. Emoties en gevoelens uiten zich in het lichaam. Voel je ergens een verkramping in je lijf, of een zwaarte? Blijf daarbij met je aandacht. Geef er erkenning aan, het wil je iets vertellen.
– Maak tijd en ruimte vrij in je agenda om bewust te voelen. Je kunt bijvoorbeeld gebeurtenissen die je die dag raakten even terug halen.
– Als je boos wordt op anderen, vraag je dan eerst af wat er onder zit. Voel jij je niet gezien of niet gesteund? Vraag jezelf af of jij zelf wel voldoende erkenning geeft aan wat er in je leeft.
– Sta jezelf toe het niet te weten. Heb geen oordeel wat je bij jezelf tegen komt. Iedereen verwerkt het verlies van een dierbare op zijn eigen manier. Sta jezelf toe om te rouwen op de manier die bij jou past en alle emoties en gevoelens die er zijn toe te staan.
-Vind balans tussen het toelaten van je emoties (verliesgericht rouwen) en het zoeken van afleiding (herstelgericht rouwen)
– Zorg goed voor jezelf:  rouwen kost veel energie. Om ervoor te zorgen dat je niet helemaal uitgeput raakt, is het nodig dat je goed eet en genoeg slaapt.
– Probeer ook te ontspannen. Dit kun je doen door je aandacht te richten op iets waar je misschien wel een beetje blij van wordt, bijvoorbeeld een hobby weer oppakken of afspreken met vrienden.
– Wees bewust van je eigen behoeften en bespreek deze met anderen. Niemand is zoals jij en je kunt niet van anderen verwachten dat ze precies weten wat ze voor jou moeten doen.

 

Rouwen in Mantelpak

Gepubliceerd op by admin

Een gewone dinsdagavond in de zomer van 2015. Arletta (42), HR-manager bij een internationaal consultancybureau, is net thuis van haar werk als de politie voor haar deur staat. Arletta krijgt de melding dat haar man is overleden aan een hartstilstand. “Het was alsof de wereld stilstond, terwijl mijn brein overuren maakte,” vertelt Arletta. “Wat de dood van Dirk voor mij betekende, realiseerde ik me totaal niet. Wel bedacht ik welke nummers we zouden draaien op de uitvaart. Ook nam ik me dadelijk voor gewoon te blijven werken. Bizar, die gedachten op dat moment.”

Stresshormonen
Rouwen veroorzaakt stress. Hormonen als cortisol en adrenaline helpen je door de eerste periode heen. De gedachten van Arletta zijn niet ongewoon, mensen stellen in een ‘split second’ prioriteiten en gaan over tot actie. Het is een manier van overleven. Vaak kijken mensen achteraf met verbazing terug naar waartoe ze in de eerste weken in staat waren: de uitvaart regelen, bezoekjes, financiële afwikkelingen, alsof het op de automatische piloot gaat.

“Vaak kijken mensen achteraf
met verbazing terug naar
waartoe ze in de eerste weken in staat waren.”


Binnenkant versus buitenkant
Een representatief uiterlijk is belangrijk voor Arletta en dat bleef het ook na het overlijden van haar man. “Ik was gewend om mijzelf ’s ochtends in een mantelpak of een strakke pantalon met bijpassend jasje te hijsen, dat wilde ik blijven doen. Mijn werk was niet alleen mijn passie, maar ook mijn zekerheid.”

Goed voor jezelf zorgen is voor veel mensen die rouwen een hele klus. Het verzorgen van je uiterlijk kan je van binnen ook opmonteren, maar het negeren van lichamelijke signalen ligt op de loer. Ruimte maken voor je verlies is belangrijk. Waak er dus voor dat je mantelpak geen dekmantel wordt. Soms is het nodig in een joggingbroek op de bank alle emoties toe te laten. Je make-up van je gezicht te huilen of je naaldhakken door de kamer te smijten.

Ruimte maken voor je verlies is belangrijk.
Waak er dus voor dat
je mantelpak geen dekmantel wordt.


Rouw op het werk
Binnen 14 dagen zat Arletta alweer aan haar bureau. Naar het werk gaan was een zware opgave, maar ‘wat moest ze anders?’ Het werk bood haar afleiding. Het viel Arletta op dat haar denkvermogens achteruit gingen, ook was ze minder alert. Dit probeerde ze te verdoezelen voor haar collega’s. Ondertussen voelde ze zich zwaar ellendig. “Ik herinner me een bijeenkomst waarin ik het uit wilde schreeuwen: zag werkelijk niemand waar ik doorheen ging?” Niemand zag inderdaad waar de onberispelijk uitziende Arletta doorheen ging. Dat ze af en toe wat vergat werd amper opgemerkt. “Niemand sprak er met mij over. Ik voelde me eenzaam in mijn verdriet.”

Erkenning aan het verdriet
In de eerste periode hield Arletta halsstarrig vast aan het oude en vertrouwde, maar door het verlies van Dirk voelde eigenlijk niets meer vertrouwd. Ze was bezig het verlies te ontkennen. “Ik praatte op mijn werk niet over het verlies van mijn geliefde. Ik vond dat ongepast, niet professioneel. Tegelijkertijd stoorde het me dat niemand vroeg hoe het met me ging. Nu kan ik zien dat ik zelf geen ruimte en erkenning gaf aan mijn verdriet, dus natuurlijk kreeg ik het ook niet van anderen.”


In de wereld van succes
is geen plaats voor de dood.


Dood en succes gaan niet samen
In de wereld van succes is geen plaats voor de dood. Op plekken waar het draait om efficiency, targets en winstmarges is de dood meestal een onwelkome gast. Het uiten van gevoelens rondom verlies van een dierbare is heel moeilijk voor mensen in een werkomgeving waarin alleen successen tellen. Arletta kreeg steeds meer lichamelijke klachten en ze hield het werk niet meer vol. In onze samenleving is het lichaam verworden tot een vehikel om ons hoofd te vervoeren. Absurd! Het lichaam is een bron van wijsheid, het geeft je signalen en die willen gehoord worden. Bij Arletta kwam, net zoals bij veel mensen in rouw, het lichaam uiteindelijk dermate in opstand, dat ze het niet meer kon ontkennen. Zij is enkele maanden uit de roulatie geweest en heeft in die periode een rouwretraite gevolgd. Daar heeft ze geleerd toe te geven aan haar verdriet en ruimte te maken voor haar rouw. Het onderdrukken van lichamelijke signalen gebeurt niet altijd bewust. Het is iets wat we in onze opvoeding hebben meegekregen. Mensen zijn vaak bang te verdrinken in hun emoties als ze eraan toegeven. Ik gun iedereen te ervaring te mogen ontdekken dat je groter bent dan de emotie waarvoor je wegloopt. Gelukkig zijn er vandaag de dag allerlei vormen van begeleiding die je kunnen helpen samen dit onontgonnen gebied te verkennen.

Rouwretraites Ruimte voor Jou
Mijn collega Els Spil en ik bieden mensen die een dierbare verloren hebben, de gelegenheid om uit de hectiek van het dagelijks leven te stappen en alle ruimte te geven aan hun rouw. In vijf- en tweedaagse retraites krijgt datgene aandacht, wat aandacht behoeft, zodat mensen weer verder kunnen in hun leven. Els en Maartje helpen mensen de – voor hun rouw – belemmerende overtuigingen te herkennen en daarmee om te gaan. Voor meer informatie en data: kijk op www.rouwretraitesruimtevoorjou.nl, www.facebook.com/RouwretraitesRuimteVoorJou/ of mail naar info@rouwretraitesruimtevoorjou.nl.

De namen Arletta en Dirk zijn gefingeerd.

Vakantie met een rouwrandje

Gepubliceerd op by admin

Gepubliceerd in de Vrij Magazine mei 2017

De vakantietijd komt er weer aan. Hoewel de meeste mensen niet kunnen wachten op die paar welverdiende weken van het jaar, geldt dat niet voor iedereen.

Bij de gedachte aan de vakantieperiode verschijnen op menig netvlies beelden van langgerekte stranden, een blauwe zee en zwoele zomeravonden. Maar iemand die net een partner heeft verloren, is de vakantie niet per se een fijn vooruitzicht. Sterker nog, nabestaanden kunnen als een berg tegen die eerste keer alleen opzien.

Rouw- en verliesconsulent Els Spil (56) hoort van de meeste nabestaanden die zij ontmoet dat de eerste vakantie na partnerverlies de ergste is. “De zomer kan in eerste instantie hoop geven. Want als het fijn weer is, zal het vast een beetje beter gaan. In werkelijkheid is het juist een confrontatie met wat ooit was en nu niet meer is. Waar je voorheen samen op de camping stond of in een hotel vertoefde, zit je nu met de vraag wat je in hemelsnaam met jezelf aan moet. Daarnaast is iedereen om je heen wel in vakantiestemming, terwijl jij je meer dan ooit ongelukkig voelt.”

Spijt
Dat eenzame gevoel geldt eigenlijk voor alle eerste keren alleen vertelt Spil. “Ook de feestdagen zijn bij uitstek momenten waarbij je wordt geconfronteerd met de afwezigheid van de ander. De pijn is extra voelbaar doordat je aan die dagen specifieke herinneringen hebt. Vaak komt er ook spijt om de hoek kijken. ‘Had ik er de laatste keer maar meer van genoten’ of ‘Heb ik toen wel genoeg laten blijken hoeveel ik van hem of haar hield’ zijn gedachtes die bij velen de revue passeren.”

Verwarrende periode
De ervaringen met de eerste vakantie na partnerverlies kunnen volgens Spil erg uiteenlopen. Veel nabestaanden durven de eerste keer niet alleen, uit angst zich eenzaam te voelen en gaan met een familielid of vriend. Anderen boeken in een opwelling een vakantie, maar breken die voortijdig af omdat het toch te confronterend blijkt te zijn. “Laatst sprak ik iemand die eerder thuis was gekomen van zijn citytrip, omdat hij zich zo eenzaam voelde te midden van alle vrolijke vakantievierders.” 

Zelf verloor Spil haar man in 2009, waarna zij naar eigen zeggen een verwarrende periode meemaakte. “Wanneer je na lange tijd een partner verliest, raak je ook een deel van jezelf kwijt. Je denkt dat je niet zonder de ander kunt, maar je staat versteld van je eigen kracht.” Tijdens haar eerste vakantie stapte zij in haar eentje in de auto naar Frankrijk. “Mijn partner reed altijd zulke lange stukken. Ik dacht nog: ‘kan ik dat wel?’ Hoewel het niet makkelijk was, werd het een bijzondere rit. Ik koos expres voor een camping met veel andere Nederlanders, zodat ik genoeg aansluiting had. Daar besefte ik hoe belangrijk het is om een plek te vinden waar je jezelf kunt zijn ook als je rouwt.”

Daarom organiseert Spil samen met collega Maartje Hazebroek een uniek alternatief: rouwretraites. Verschillende keren per jaar vinden meerdaagse vakanties plaats, waarbij aandacht is voor het verwerken van een verlies. “Veel mensen in rouw willen zo snel mogelijk de draad weer oppakken en onderdrukken daarmee gevoelens” stelt Els Spil. “Verdriet wegdrukken is echter als een ballon onder water willen duwen. Je kunt een tijdje een masker ophouden, maar uiteindelijk wreekt zich dat. In onze retraite is er echt tijd om te rouwen. Met activiteiten als natuurwandelingen, gesprekken en cursussen zoals autobiografisch schrijven is er ruimte voor ieders persoonlijke proces. Maar doordat de retraite op een mooie locatie plaatsvindt en er ook genoeg ruimte is voor ontspanning zijn de deelnemers er ook echt even tussenuit.”

Toch alleen op vakantie? Spil geeft enkele tips:

  • Luister vooral naar je gevoel en druk het niet weg. Je hóéft het niet continu leuk te hebben. Zoek een evenwicht tussen afleiding en toch toestaan dat je verdriet hebt.
  • Probeer een bestemming te vinden waar je je kunt omringen met mensen waarbij je geen masker op hoeft te doen en waar ruimte is voor dialoog. Of dat nu een camping met andere Nederlanders of een woongemeenschap is.
  • Besluit je toch om mee te gaan op een groepsreis? Zoek dan in het drukke programma wel ruimte om je terug te trekken. Het ene moment kan je je goed voelen, maar dat kan ineens veranderen.

Werken na een periode van rouw: hoe doe je dat?

Gepubliceerd op by admin

“En daar zat ik dan. Achter mijn computer, de plek waar ik jaren had gezeten, dag in dag uit. Ineens kwam het me vreemd voor. Voor me zag ik een scherm met cijfertjes, maar ik kon er niets van maken. Het was alsof er iets in mijn hersens niet meer functioneerde.” Dat vertelt Annelies (52) over de eerste werkdag na het verlies van haar partner. Maar Annelies is niet de enige die hier mee worstelt.

Je hele leven overhoop gegooid

Als je net een dierbare hebt verloren, voel je je vaak tot niets in staat. Soms ligt je hele leven overhoop. Het lijkt net alsof je jezelf opnieuw moet vinden. Weer aan het werk? Je kunt je niet voorstellen dat er ooit een moment komt dat je weer wat wilt gaan doen. Vaak kun je na een tijdje toch je werk weer oppakken. Daarbij geldt wel: neem je tijd!

Afleiding zoeken

Wanneer iemand weer aan het werk gaat na een groot verlies, verschilt per persoon. Soms voel je je verplicht om weer snel aan de slag te gaan. Vanwege de druk van je werkgever, of omdat je dat zelf graag wilt. Voor sommige nabestaanden is werken een goede manier van afleiding zoeken. Je krijgt het gevoel dat je de controle weer terug hebt na een periode van machteloosheid. Maar dat geldt niet voor iedereen! Over het algemeen is dit meer van toepassing op mannen dan op vrouwen.

Annelies had het geluk een prettige meedenkende baas te hebben. Ze kreeg twee maanden verlof na het verlies van haar partner, om daarna stapsgewijs in haar eigen tempo weer te beginnen.

“Erken je eigen behoeften en deel ze met je werkgever”

Praat over behoeften

Het is belangrijk dat je je eigen behoeften erkent en dit deelt met je werkgever. Niemand anders kan dat voor je doen. Wil je bijvoorbeeld maar enkele uren komen?  Of wil je er wel zijn, maar niets moeten?  Zijn er taken die je juist wel of juist niet kan doen? Ook als je meer tijd nodig hebt voordat je weer wilt en kunt beginnen: geef het aan!

Werkplek als confronterende plek
Het komt vaak voor dat mensen niet weten hoe ze met hun rouwende collega’s om kunnen gaan. Dat kan je werkplek tot een confronterende plek maken. “Wat ik het allerergste vond, was hoe mijn collega’s met mij omgingen. Slechts één vrouwelijke collega toonde zich compassievol. De meesten hebben me nog wel gecondoleerd, maar sommige collega’s ontweken me zelfs!” vertelt Jaap (62) na het overlijden van zijn vrouw. 

Geen voldoening meer

Het is ook mogelijk dat je door een periode van rouw zo verandert, dat je concludeert dat jouw baan je niet meer past. Of je rouwperiode brengt je op andere waarden en laat je inzien wat écht belangrijk voor je is. Zo ervaar je misschien dat je werk minder belangrijk is door het verlies dat je hebt meegemaakt.

 

 

 

“De enthousiaste werknemer in mij leek niet meer bestaan”

Dat overkwam de 41-jarige Janine. “Hoe kon ik uitleggen wat er met me gebeurd was, als ik het zelf niet eens begreep? De enthousiaste werknemer in mij, die bevlogen haar projecten leidde, leek niet meer te bestaan.” Janine kon nergens het enthousiasme vandaan halen wat ze eerder altijd voelde. “Eigenlijk leek alles in het leven zinloos, zonder mijn man Dirk. Dat gold ook voor mijn werk. Ik kon niet begrijpen dat ik daar eerder zoveel voldoening uit heb kunnen halen.”

 

                                    ‘Rouwen is meer dan een voltijdbaan’

Rouwarbeid
Wat maakt het zo moeilijk om te werken als je in de rouw bent? Daar zijn twee goede redenen voor. Allereerst is rouwen hard werken. Daarom spreken we ook wel over ‘rouwarbeid’. De heftige emoties die je voelt, verdwijnen niet vanzelf door het voorbijgaan van de tijd. Ze hebben aandacht en zorg nodig. Rouwarbeid is zwaar en vermoeiend: het kan zelfs slopend zijn. Daardoor is er geen energie meer voor andere dingen. Een baan ‘ernaast’ doen is daarom voor velen een vrijwel onmogelijke opgave. 

Niet optimaal functioneren
Ten tweede heb je op je werk te maken met verwachtingen. Verwachtingen waaraan je misschien niet kan voldoen. Vaak heb je zelf ook verwachtingen. Je wilt op een bepaalde manier zo graag dat alles weer ‘normaal’ is, dat je uit alle macht probeert op hetzelfde niveau te werken als in de tijd dat er nog niets aan de hand was. Maar er is wel van alles aan de hand! Je bent iemand verloren die een hele grote plek innam in je leven. Je hele systeem probeert weer grip op het leven te krijgen en dat kost tonnen energie. Daardoor ligt een burn-out ligt op de loer.

Daarnaast vraagt werk om toewijding, concentratie, denkkracht en oplossend vermogen. Maar iemand in rouw is uit het veld geslagen en vaak uitgeput na een hele periode van het leven op adrenaline. Bovenstaande kwaliteiten lijken dan opeens ver te zoeken.

Doe wat goed voelt
Eerder beginnen dan je wil of kan, werkt vaak averechts. Doe vooral wat goed voelt voor jou. Soms kunnen je werk en je collega’s juist tot steun zijn. Je hebt afleiding en misschien zijn er mensen waarbij je je verhaal kwijt kunt. Daarnaast geeft het weer wat structuur in je leven. Rouw en werk kúnnen dus samen gaan, maar het is goed om onderstaande tips in je achterhoofd te houden:

  • Is er op de werkvloer voldoende begrip voor je situatie?
  • Is er ondersteuning vanuit je werkgever om in je eigen tempo weer aan de slag te gaan?

Rouw en werk, kan dat volgens jou hand in hand gaan? Vertel ons wat jouw ervaring is!